Pinot noir
De pinot noir is de vader van de losbandige familie Pinot. Hij is genetisch nogal wiebelig en muteert verdraaid makkelijk. Er zijn meer dan duizend verschillende klonen van het ras bekend. Tegelijk is de pinot noir mateloos populair onder wijnliefhebbers. En dat is niet voor niks. Hij weerspiegelt als geen ander de invloeden van het terroir en is goed voor fruitige en soepele wijnen met karakter.
Voordat zo’n topper in de fles zit, stroomt er heel wat water door de Maas. In de wijngaard drijft de pinot noir de wijnboer soms tot wanhoop. Z’n trossen zijn compact en z’n schillen dun. Dat maakt hem vatbaar voor rot en schimmels. Maar als hij gezond en wel in de kelder terechtkomt, is er volop kans op een complexe en verrukkelijke klassieker.
Synoniemen
Het meest kom je de pinot noir tegen in Frankrijk. Daarom heeft hij vooral Franse bijnamen, zoals savagnin noir. Duitse wijnboeren hebben de smaak van de druif ook te pakken, maar ze noemen hem spätburgunder.
Herkomst
De bakermat van de pinot noir lijkt de Bourgogne, maar er zijn aanwijzingen dat hij van origine uit Egypte komt. De Romeinen namen hem mee naar Europa, evenals de chasselas en de muskaat. In de 4e eeuw na Christus kwam hij terecht in de Bourgogne. Het is een van de oudste druivenrassen, die al meer dan 6 eeuwen met dezelfde naam door het leven gaat. In de 14e eeuw kreeg hij bekendheid als pinot noir.
Wereldwijd
Er staat wereldwijd pakweg 110.000 hectare aangeplant. Dat is goed voor een 10e plaats op de internationale ranglijst van meest aangeplante druiven. Ongeveer 1/3 deel vind je in Frankrijk, met name in de Bourgogne, de Elzas en de Loire. Daarna volgen de Verenigde Staten (California, Oregon en Washington State) met 25.000 en Duitsland (Ahr, Baden, Elzas, Pfalz en Württemberg) met 12.000 hectare. In de nieuwe wereld groeit z’n populariteit. Smaken en stijlen verschillen nogal. Een Spätburgunder uit Duitsland is meestal lichter van kleur en heeft minder tannines dan zijn soortgenoten uit Australië en Chili.
De wijngaard
De pinot noir komt elk seizoen langzaam op gang. Hij loopt laat uit en bloeit daarom ook laat. Het best komt hij uit de verf in een koel klimaat met een lang groeiseizoen. Daarom kom je hem ook in Nederland steeds meer tegen. De beste pinot noir wijnen komen van een kalkrijke bodem.
Oogst
Vanaf half oktober rijpt de pinot noir. De druiven blijven klein en kleuren donkerblauw. Het is voor deze druif goed voor de ontwikkeling van interessante smaken om langzaam te rijpen. In een warm klimaat lukt dat niet. Daar verloopt het rijpingsproces te snel.
De kelder
De stille wijnen uit de Bourgogne zijn beroemd, maar even verderop maken wijnboeren Champagne met de pinot noir. Samen met de chardonnay en pinot meunier maakt hij deel uit van de succesformule van de vermaarde bubbels. Soms gaat hij ook alleen in de dikke fles. Dan maakt de wijnboer een bruisende blanc des noirs van de pinot noir. De druif leent zich ook prima voor het maken van rosé.
Rijping
De stijl van de meeste moderne Pinot Noirs is vol, met wat meer tannine. Deze wijnen rijpen in eikenhouten barriques. Dat zorgt voor meer diepte en complexiteit.
Het glas
In de regel is een Pinot Noir een frivole en lichte wijn. Geen stevige krachtpatser. Dat zie je ook aan de lichte kleur. De smaak is divers en afhankelijk van de klimatologische omstandigheden. In je glas kom je vooral bloemige aroma’s en rood fruit tegen, zoals aardbei, cranberry, framboos en kersen. Daarnaast staat de wijn bekend om z’n aardse tonen. De rijping kan zorgen voor herfstachtige bosgeuren en aroma’s van noten en paddenstoelen.
Houdbaarheid
De dunne schil van de pinot noir zorgt voor beperkte tannines. Juist die tannines zorgen ervoor dat een wijn lang kan worden bewaard. Een Pinot Noir houdt het dus niet zo lang uit, hoewel de zuren het ‘gebrek’ aan tannines wel een beetje compenseren. Drink hem jong, in dit geval betekent dat binnen de 5 tot 10 jaar.
Serveertemperatuur
Koel is een Duitse of Franse Pinot Noir het lekkerst, dat wil zeggen tussen de 12°C tot 15°C. Een variant uit minder koele streken kun je 1 of 2 graden warmer schenken. Als je de Pinot Noir nog warmer drinkt, gaat z’n elegantie en frivoliteit eraan.
De combinatie
Het is soms een hele kunst om bij een wijn een passend gerecht te vinden. Bij een Pinot Noir valt dat reuze mee. Het is een echte allemansvriend. Bij stevige gerechten met zware sauzen kun je beter voor een wijn met meer body kiezen, maar een Pinot Noir is een uitstekende eetwijn. Licht genoeg voor zalm, maar complex genoeg voor eend of ander gevogelte.
Tussendoor kun je hem prima combineren met stukjes Edammer of een toastje met paté.
De keuring
De Pinot Noir is een van de populairste druiven van Nederland. Sinds een paar jaar planten ook steeds meer wijnboeren boven de grote rivieren hem aan. In het voorjaar van 2023 was het de populairste blauwe druif die de grond inging. Er werden 11.650 stokken aangeplant. Tijdens keuringen en proeverijen oordelen kenners positief over de kwaliteit van deze klassieker uit Nederland.
Mooie stille wijn: Domaine Salamander (Eys) en Wijndomein Stokhem (Wijnandsrade). Stille topwijn: Domein De Wijngaardsberg (Ulestraten) en Wijngoed Thorn (Thorn). Mooie mousserende wijn: Domein Holset (Lemiers). Mousserende topwijn: Landgoed Heenwerf (Kruisland) en Wijngaard Raarberg (Maastricht).