Veel meer wijnproducenten in Nederland dan gedacht (2)

Nederland telt 212 commerciële wijndomeinen met een totale oppervlakte van ongeveer 388 hectare. Dat blijkt uit onderzoek van Nederlandse Wijngids. De Kamer van Koophandel (KVK) bracht anderhalve maand geleden een aantal van 194 wijnproducenten naar buiten. Met name de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) reageerde kritisch op dat aantal: “Dit getal is sterk vervuild en zou eigenlijk veel lager moeten zijn.” Nu blijkt dat het aantal wijndomeinen zelfs groter is.

De RVO wilde ons geen actuele lijst beschikbaar stellen van wijndomeinen die zich bij de rijksdienst aangemeld hebben. Die hebben we inmiddels wel ontvangen van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV). De lijst telt 183  wijndomeinen, maar is evenals de lijst van de KVK sterk vervuild. Minstens 25 bedrijven op de lijst beëindigden in de afgelopen jaren hun activiteiten. Dat betekent dat 159 van de actieve wijndomeinen zich lieten registreren bij de RVO. Maar liefst 53 bedrijven deden dat niet en zijn daardoor niet in beeld bij het ministerie van LNV.

Handhaving

Een woordvoerder van de RVO liet ons weten dat registratie een wettelijke verplichting is. Dat is vastgelegd in de Regeling wijn en olijfolie, die op 20 maart 2018 is gepubliceerd in de Staatscourant. De RVO liet ons eerder ook weten dat er geen sanctie staat op verzuim. Daar denkt het ministerie van LNV anders over. Woordvoerder Thalina Aerts laat weten dat verzuim wel degelijk is gesanctioneerd in de Wet op de Economische Delicten. “Het is aan de handhavingsautoriteiten om te beoordelen op welke wijze hierop wordt gehandhaafd.”

Gedurfde uitspraak

Het ministerie van LNV en de RVO lijken zich er niet druk over te maken dat zij een fors aantal wijnproducenten over het hoofd zien. Nadat wij onze bevindingen kenbaar hebben gemaakt, houdt het ministerie vol dat met de lijst van de RVO en de Vereniging van Nederlandse Wijnproducenten (VNWP) het grootste deel van de Nederlandse wijnproductie in beeld is. “Dat zijn 185 wijnproducenten, waarvan 100 leden van de VNWP. Deze leden vertegenwoordigen 80% van het wijnareaal in Nederland.” Een gedurfde uitspraak!

Optimistisch

De gemiddelde oppervlakte van de wijndomeinen in Nederland is ongeveer 1,8 hectare. In lijn met dat gemiddelde vertegenwoordigen de domeinen van de 100 leden van de VNWP een oppervlakte van 181 hectare. Dat staat voor slechts 47,5% van het totale wijnareaal in Nederland. Belangrijke kanttekening daarbij is dat een handvol grote domeinen, zoals de Apostelhoeve, De Wijnmakers, Sint Catharinadal, Sint Martinus en Wijngoed Thorn lid zijn van de VNWP en met hun grote domeinen dat gemiddelde fors opkrikken. Toch lijkt het erop dat de inschatting van het ministerie veel te optimistisch is.

Jaarlijkse productiecijfers

Op 20 maart 2023 maakte de RVO bekend dat de Nederlandse wijnboeren in 2022 bijna 1 miljoen liter wijn produceerden, 983.700 liter om precies te zijn. Dat is goed voor 1,3 miljoen flessen. Een productierecord. Niet eerder produceerden de Nederlandse wijnboeren zoveel wijn. Deze productiecijfers van de RVO waren voor een belangrijk deel gebaseerd op een schatting van het aantal wijnproducenten, gebaseerd op de lijsten van de RVO en de VNWP. Nu blijkt dat daarop een groot aantal wijnproducenten ontbreekt, is de vraag hoe ver die productiecijfers afwijken van de werkelijkheid.

Beter

Op onze vraag wat het ministerie van LNV er van vindt dat er in Nederland veel meer wijnproducenten zijn dan de overheid in beeld heeft, kwam een formele reactie: “LNV gaat uit van de registratieverplichtingen (en gronden voor registratie) die zijn opgenomen in de Regeling Wijn en Olijfolie (ter uitvoering van EU regelgeving) en dat producenten die daaraan voldoen zich registeren.” De praktijk blijkt anders. De woordvoerder erkent dat er werk aan de winkel is. De RVO probeert op dit moment samen met de VNWP beter in beeld te brengen hoeveel wijnproducenten er nu eigenlijk zijn in Nederland.

Familie en vriendenkring

Onze database van commerciële wijndomeinen met registratie bij de KVK en/of de RVO houdt het op 212. Daar zit een handjevol domeinen tussen zonder inschrijving in het Handelsregister. Daar hebben de wijnboeren die wel veel meer druiven produceren dan ze met hun hele familie en vriendenkring op kunnen drinken uiteenlopende verklaringen voor, zoals deze: “Bij het opstarten van de wijngaard heb ik me bij de KVK gemeld. Daar werd me echter verteld dat ik niet ingeschreven hoefde te worden, omdat ik uiteindelijk nauwelijks winst zou maken”. Intussen worden z’n wijnen niet alleen aan particulieren verkocht, maar ook geschonken in een gerenommeerd restaurant.

Wordt vervolgd…

Dit is het tweede artikel in een serie van 3 over het aantal Nederlandse wijnproducenten en de noodzaak om dat aantal scherp te krijgen. Lees ook Gekibbel over aantal wijnproducenten in Nederland (1) en Overheid controleert wijnmakers niet op voedselveiligheid (3).