Gekibbel over aantal wijnproducenten in Nederland (1)

Het aantal wijnproducenten in Nederland groeide in 5 jaar tijd met maar liefst 40% naar 194. Dat beweert de Kamer van Koophandel (KVK) tenminste op basis van onderzoek in het eigen Handelsregister. Die groei is veel groter dan insiders veronderstelden. “Ik vind het geen gek aantal, maar de stijging is wel veel groter dan wij zien”, reageerde Manon de Boer namens de Vereniging van Nederlandse Wijnproducenten (VNWP) nog voorzichtig. Maar de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) ging er met gestrekt been in. “Dit getal is sterk vervuild en zou eigenlijk veel lager moeten zijn.”

De KVK publiceerde het opmerkelijke nieuws een maand geleden. Het was voor ons reden om op onderzoek uit te gaan. Waar komt dat aantal van 194 wijnmakers toch vandaan? De KVK zette de zoekmachine aan het werk. Die kreeg 2 zoekopdrachten mee om in het Handelsregister te duiken. Hij moest bedrijven met een specifieke SBI-code boven water halen. De afkorting SBI staat voor Standaard Bedrijfsindeling. Ieder bedrijf dat zich inschrijft bij de KVK krijgt 1 of meer SBI-codes. Zo’n code bestaat meestal uit 4 cijfers en verwijst naar de concrete activiteiten van het bedrijf.

Combinatie

De KVK gaf de zoekmachine opdracht om alle bedrijven met de SBI-codes 0121, 1102 en 1103 tevoorschijn te toveren. Die 3 codes staan achtereenvolgens voor Teelt van druiven, Vervaardiging van wijn uit druiven en Vervaardiging van cider en andere vruchtenwijnen. Daar koppelde de KVK nog een tweede zoekopdracht aan vast. In de verdere beschrijving van deze bedrijven moest namelijk óók het woord ‘wijn’ voorkomen. “De aantallen zijn dus gebaseerd op inschrijvingen in het Handelsregister onder deze 3 SBI-codes in combinatie met een specifieke bedrijfsomschrijving”, legde woordvoerder Ron Sinnige uit.

Niet goed

Dus: een bedrijf dat tevoorschijn kwam op basis van een van deze SBI-codes zonder het woord “wijn” in de bedrijfsomschrijving werd niet meegeteld. Cruciaal was de match tussen SBI-code en omschrijving. “Het is evident dat wij bij het uitlezen en communiceren van cijfers zorgvuldig te werk gaan”, benadrukte de KVK in een reactie op de kritiek van de RVO. Waarom reageerde de RVO dan toch zo stevig op dat aantal van 194? De verklaring ligt voor de hand. Als er écht 194 wijnproducenten actief zijn in Nederland, dan heeft de RVO z’n werk niet goed kunnen doen.

Verplichte registratie

Wijnproducenten hebben de formele verplichting zich te melden bij de minister van LNV, lees de RVO. Het heeft er alle schijn van dat lang niet alle wijnproducenten dat doen. De rijksdienst beschikte in 2020 over een lijst van 150 wijnproducenten. Die lijst is in ons bezit. Nu weigert de RVO een actuele lijst beschikbaar te stellen, maar uit de felle reactie blijkt dat het aantal wijnproducenten daarop nog steeds fors lager is dan 194. Het is de taak van de RVO om de Europese Commissie te informeren over de productiecijfers van Nederlandse wijn. Daarnaast stuurt de rijksdienst de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) op pad om wijnproducenten te controleren.

Representatieve lijst

Als de RVO pakweg 40 tot 50 wijnproducenten niet in beeld heeft, beschikt ze ook niet over de juiste productiecijfers en kan de NVWA niet alle wijnproducenten controleren. Er is volgens de RVO echter geen reden tot zorg. “Het exacte aantal wijnproducenten dat in Nederland wijn maakt is niet bekend. Dat komt doordat er weliswaar een verplichte registratie is, maar verzuim niet gesanctioneerd wordt. We stellen met de VNWP elk jaar zorgvuldig een zo representatief mogelijke lijst samen.” De VNWP is voorzichtig, maar de RVO is er van overtuigd dat de KVK de plank misslaat met het aantal van 194.

Niet waterdicht

De rijksdienst onderbouwt dat met vraagtekens bij de zoekopdracht van de KVK. Die is volgens een woordvoerder niet waterdicht. “Een bedrijf met code 1102 kan ook een bedrijf zijn dat wijn maakt uit geïmporteerde druiven, zoals Chateau Amsterdam. Dat moet je niet meetellen. En een bedrijf met code 1103 maakt vruchtenwijnen.” Dat is niet wat we formeel onder wijn verstaan. Het zijn terechte kritiekpunten. Daar komt bij dat er zomaar bedrijven meegeteld kunnen zijn, die inmiddels gestopt zijn. De inschrijving in het Handelsregister is tegenwoordig gratis. “De KVK maakt zelf geen updates. Bedrijven moeten zich zelf aan- of afmelden.”

Zekerheid

De argumenten van de RVO snijden hout. Daarom ligt het voor de hand dat het aantal Nederlandse wijnproducenten lager ligt dan 194. Die veronderstelling is voor ons niet genoeg. Wij willen duidelijkheid. Het aantal commerciële Nederlandse wijnproducenten moet toch met een foutmarge van maximaal 5% vast te stellen zijn. Daarom gingen we zelf op onderzoek uit. We keerden het Handelsregister op ambachtelijke wijze binnenstebuiten. We checkten inschrijvingen bij de KVK en/of registraties bij de RVO. We controleerden alle gegevens op actualiteit, indien nodig door contact te leggen met de wijnproducenten zelf. Dat resulteerde in een verrassende lijst.

Wordt vervolgd…

Dit is het eerste artikel in een serie van 3 over het aantal Nederlandse wijnproducenten en de noodzaak om dat aantal scherp te krijgen. Lees ook Veel meer wijnproducenten in Nederland dan gedacht (2) en Overheid controleert wijnmakers niet op voedselveiligheid (3).