Het gaat goed met de Nederlandse wijngaarden. Er zijn nu 211 commerciële wijndomeinen in Nederland. Tussen 2000 en 2008 maakte de Nederlandse wijnbouw de grootste sprong vooruit. Dat had te maken met de beschikbaarheid van nieuwe druivenrassen die het goed doen in ons klimaat. In het voorjaar van 2023 zijn er 120.000 nieuwe wijnstokken aangeplant. Dat is goed voor een uitbreiding van het wijnbouwareaal met pakweg 22 hectare. Samen beheren onze wijnboeren nu een oppervlakte van ruim 380 hectare. De meeste wijngaarden vind je in Limburg en Gelderland, maar in elke provincie zijn er steeds meer te vinden.
In het recordjaar 2022 bottelden de Nederlandse wijngaarden samen bijna 1,3 miljoen flessen wijn. Dat is een geweldige opbrengst. Het gemiddelde ligt pakweg tussen de 600.000 en 1.000.000 liter. Dat is goed voor 0,8 tot 1,3 miljoen flessen. Het verschil tussen een goed en een slecht seizoen is dus maar liefst 500.000 flessen. Let op: in deze cijfers zijn alleen de wijngaarden meegenomen die als commercieel domein staan ingeschreven bij de Kamer van Koophandel (KVK) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Omdat wijnbouw niet altijd de economische kernactiviteit is, staat niet elk domein ingeschreven bij de KVK. Aanmelding bij de RVO is verplicht, maar op verzuim staat geen sanctie.
Oranje boven!
Nee, de naam Oranje Wijn is geen koosnaampje voor Nederlandse wijn. Vin Orange is al zo oud als de weg naar Kralingen. Lang geleden werd witte wijn op dezelfde manier gemaakt als rode wijn. De druiven werden niet meteen geperst en hadden langer contact met de pitten en de schil. Dat maakte de wijn amberkleurig en zorgde voor meer aroma’s. En tannines. Vin Orange is complexer dan witte wijn.
In 2004 werd de naam Orange Wine voor het eerst gebruikt. Ron Langeveld van natuurwijngaard Dassemus maakt werk van Oranje Wijn. Met succes. De bekende Orange Wine expert Simon Woolf zag de hype aankomen. Hij stimuleerde Langeveld om te gaan experimenteren met Oranje Wijn. Sinds 2019 maakt Dassemus van de hele oogst sauvignon gris Oranje Wijn. De fans zitten in heel Nederland en zelfs in Japan. Een groot deel van de productie is voor de export.
Herkomst
De Nederlandse wijngaarden kun je op verschillende manieren rangschikken. In de ene wijngaard verbouwt de boer klassieke en in de andere verbouwt hij nieuwe druivenrassen. Langzaamaan vervagen die verschillen. Wijnboeren maken van nieuwe druivenrassen prima wijnen! Daarom kiest nederlandsewijngids.nl voor onderscheid op basis van herkomst. Dus: rangschikking op basis van de provinciale Beschermde Geografische Aanduiding (BGA). Wij maken geen onderscheid tussen wijndomeinen met klassieke of nieuwe druivenrassen. In de overzichten van wijngaarden nemen we geen hobby-wijngaarden mee. In onze benadering is er geen sprake van een hobby-wijngaard als de wijn is gemaakt voor de verkoop (en niet alleen voor eigen gebruik). Dat mag in Nederland strikt formeel dus alleen met een inschrijving bij de Kamer van Koophandel en registratie bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De wijnverkoop hoeft niet de belangrijkste of enige inkomstenbron te zijn.
Elke provincie een BGA
Onze wijnboeren maken in elke provincie wijn die voldoet aan strenge kwaliteitseisen. Deze eisen hebben een link met het terroir. De wijnen die voldoen aan de vastgelegde kwaliteitseisen krijgen een vermelding Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) op het etiket. Noem het maar een keurmerk. Het is de Nederlandse variant op de Franse Indication Géographique Protégée (IGP). Europese wetgeving voorziet voor alle Europese landen in een vergelijkbaar keurmerk. Elke Nederlandse provincie heeft een eigen BGA. Deze zijn bedoeld om de unieke herkomst van de wijnen te garanderen en te beschermen.
Strenge kwaliteitseisen
Een eigen BGA wijst op een eigen en specifiek terroir. Voordat we alle wijngaarden per provincie opsommen, geven we daarvan een algemene beschrijving. Inmiddels hebben 6 regio’s ook een Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB). Dat keurmerk gaat nog een stapje verder dan een BGA. Het is te vergelijken met de Franse Appellation d’Origine Protégée (AOP). De kwaliteitseisen zijn strenger en het gebied is kleiner dan een provincie. Het dorp Vijlen in het Limburgse heuvelland heeft bijvoorbeeld een eigen BOB, omdat het een uniek terroir heeft. Dat geldt ook voor de gemeente Winterswijk in de Achterhoek.
Boost met Bach
In 2003 begonnen John en Wilma Huisman met hun wijnbedrijf. “Binnen twee jaar stonden we letterlijk en figuurlijk op de kaart,” vertelt Wilma. Daarmee doelt ze op hun plekje op de wijnkaart van sterrenrestaurant De Librije. Inmiddels produceert het bedrijf 16.000 flessen per jaar.
Op de etiketten van De Reestlandhoeve staat een muzieknoot in een glas wijn afgebeeld. Dat is niet voor niks. Sinds 2015 draaien John en Wilma klassieke muziek voor hun druiven. “Wageningen University & Research heeft bewijs dat het werkt. Bach of Beethoven? Dat maakt niet zo veel uit.” Overal in de wijngaard hangen speakers. Er gaat geen druif zonder muzikale opvoeding de deur uit.
John was sceptisch. Eerst zien, dan geloven! Maar de opbrengst van de druiven ging al snel omhoog. Die van de solaris verbubbelde zelfs. “Na het 1e jaar deed hij het al stukken beter, maar na het 2e en 3e jaar was ik helemaal om.” Er zit muziek in de wijnen van De Reestlandhoeve. Dat proef je niet alleen. Het klinkt ook door in de namen op het etiket, van Adagio tot Sonate. Dik voor mekaar, die marketing daar!
Zonder keurmerk
Het kan zo zijn dat een wijn bewust niet in lijn met de kwaliteitseisen van een BGA of BOB gemaakt wordt. Dan mag het keurmerk natuurlijk ook niet vermeld worden op het etiket. Het ontbreken van een keurmerk betekent overigens niet per definitie dat de wijn dan van een beroerde kwaliteit is. In Frankrijk worden er ook wijnen gemaakt zonder herkomstaanduiding gemaakt. Ze kunnen geen aanspraak maken op het AOP-keurmerk. De reden? De wijnboer wil misschien dolgraag een blend maken met een druivenras dat niet in de voorschriften van de appellatie voorkomt. Dan maakt hij toch gewoon een lekkere Vin de Pays volgens eigen inzichten?