Gelderland is van alle markten thuis. Er is volop natuur en er zijn stedelijke gebieden. Daarom is de provincie razend populair bij toeristen. Gelderland levert je mooie streken. Denk maar aan de Achterhoek, de Betuwe en de Veluwe. Bossen en heidevelden worden afgewisseld met boomgaarden en akkers. De grote rivieren begrenzen of doorsnijden de provincie. Het hoogste punt van Gelderland is Signaal Imbosch op de Veluwe met 110 meter boven NAP. De steden Apeldoorn, Arnhem, Ede en Nijmegen hebben meer dan 100.000 inwoners.
De Veluwe is een toeristische trekpleister. De rest van de provincie is wat minder populair. Daarom scoort Gelderland iets onder het gemiddelde in de ING Toerisme Index. Het aantal toeristische overnachtingen is maar liefst 11,3 miljoen per jaar.
Beschermde Geografische Aanduiding
Gelderland heeft een Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) voor wijn. Het specifieke terroir van de provincie geeft de wijnen een eigen karakter en smaak. De productievoorschriften van de BGA garanderen en beschermen dat. De grenzen van de BGA komen precies overeen met die van de provincie. De namen van Gelderse streken mogen samen met de provincienaam op het etiket vermeld worden. Voorwaarde is dat tenminste 85% van de verwerkte druiven uit dit specifieke gebied komt. Het gaat om de Achterhoek, de Betuwe, de Gelderse Vallei en de Veluwe. Het productdossier van de BGA Gelderland onderscheidt 5 wijncategorieën:
- Wijn
- Mousserende wijn
- Mousserende kwaliteitswijn
- Parelwijn
- Parelwijn waaraan koolzuurgas is toegevoegd
Kwaliteitseisen
Wijnen in deze categorieën mogen op het etiket de traditionele naam Landwijn of Beschermde Geografische Aanduiding voeren. Voorwaarde is dat de wijnen voldoen aan de kwaliteitseisen van de BGA. Dat betekent dat er alleen druiven mogen worden gebruikt die voorkomen op de provinciale lijst van 105 rassen. Het gaat om zowel klassieke als nieuwe rassen. De opbrengst per hectare mag voor witte druiven niet meer dan 95 hectoliter. Voor blauwe druiven geldt een maxmimum van 80 hectoliter zijn. De witte wijnen uit Gelderland zijn fris fruitig. Met redelijk groene en tropische tonen. De rode wijnen hebben aroma’s van zwart fruit. Ze zijn rond en vol. Het alcoholpercentage moet tenminste 6,5 % zijn.
Beschermde Oorsprongsbenaming
Gelderland heeft een Beschermde Geografische Aanduiding voor de hele provincie. Daarnaast zijn er in de provincie 3 deelgebieden met een Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB). Dat zijn Achterhoek-Winterswijk, Oolde en Rivierenland. De BOB is evenals de BGA een kwaliteitskeurmerk. Wijnmakers kiezen ervoor hun productieproces in te richten volgens de voorwaarden van het BOB-keurmerk.
BOB Achterhoek-Winterswijk
De BOB Achterhoek-Winterswijk beslaat de hele gemeente Winterswijk. Er zijn 2 wijngaarden in dit gebied. Dat zijn Wijngaard Hesselink (3,5 hectare) en Wijngaard De Reeborghesh (2 hectare). De bodem bestaat uit een bovenlaag van 10-30 cm leemachtig zand. Daarin zit grind en stenen. Eronder zit oude klei. De bodem is humus- en kalkrijk. De witte druivenrassen die goed tot hun recht komen in dit terroir zijn johanniter, merzling, solaris en souvignier gris. De rode zijn acalon, cabernet cortis, cabertin, monarch, pinotin en regent. Het productdossier van de BOB Achterhoek-Winterswijk onderscheidt 6 wijncategorieën:
- Wijn
- Likeurwijn
- Mousserende kwaliteitswijn
- Parelwijn waaraan koolzuurgas is toegevoegd
- Wijn uit ingedroogde druiven
- Wijn uit overrijpe druiven
BOB Oolde
De BOB Oolde omvat het gelijknamige buurtschap in de gemeente Lochem. Er bevindt zich op dit moment 1 wijngaard in de BOB Oolde. Dat is Wijngoed Gelders Laren (2 hectare). De bodem bestaat uit leemachtig zand (10-50% leem) met een minerale bovenlaag van minder dan 50 cm. Daarin zit een percentage kleideeltjes tot 12%. De witte druivenrassen die goed matchen met het specifieke terroir zijn cabarnet blanc en solaris. De rode zijn cabernet, pinotin en regent. Het productdossier van de BOB Oolde onderscheidt 5 wijncategorieën:
- Wijn
- Likeurwijn
- Mousserende kwaliteitswijn
- Parelwijn
- Wijn uit overrijpe druiven
BOB Rivierenland
De BOB Rivierenland beslaat het stroomgebied van de grote rivieren vanuit Duitsland tot aan Gorinchem. Er zijn nogal wat wijngaarden in dit gebied. De aanvraag is ingediend door het Betuws Wijndomein (7 hectare), Wijngoed Montferland (4 hectare) en Wijnboerderij ‘t Heekenbroek (2 hectare). Als aanvulling op de aanduiding Rivierenland kunnen de wijngaarden de streeknamen Achterhoek en Betuwe toevoegen. De bodem bestaat uit klei en zavel. De druivenrassen die goed uit de verf komen op dit terroir zijn de witte cabernet blanc, johanniter, merzling, muscaris, sauvignac, solaris, souvignier gris en villaris en om de blauwe cabernet cantor, cabernet cortis, cabernet noir, monarch, pinotin en regent. Het productdossier van de BOB Rivierenland onderscheidt 4 wijncategorieën:
- Wijn
- Mousserende kwaliteitswijn
- Parelwijn waaraan koolzuurgas is toegevoegd
- Wijn uit ingedroogde druiven
Klimaat
Wat kunnen we zeggen over het terroir in Gelderland? In vergelijking met andere provincies scoort het klimaat in Gelderland heel gemiddeld. Zowel in aantal zonuren als de temperatuur en de neerslag. Omdat de provincie midden in het land ligt. De afgelopen jaren was het in heel Nederland opvallend warmer en zonniger. Dus ook in Gelderland. Die trend zet waarschijnlijk door. Het gemiddeld aantal zonuren kwam tussen 1991 en 2020 in verreweg het grootste deel van de provincie uit op 1650-1700 uur. Langs de randmeren scheen de zon iets langer: 1700-1750 uur. Vooral in de laatste drie jaar was het aantal zonuren in heel Nederland opvallend hoog.
Temperatuur en neerslag
Sinds 1991 steeg de temperatuur in Gelderland met 0,3 tot 0,9°C. De gemiddelde jaartemperatuur schommelt in het oosten tussen de 9,9 en 10,2°C. En in het westen en het rivierengebied tussen de 10,2 en 10,5°C. Het verschil tussen de dag- en nacht temperatuur in september is 9,4°C. In de Achterhoek en het rivierengebied valt elk jaar gemiddeld tussen de 800 en 850 mm regen. De Veluwe is een stuk natter. Daar valt 875 tot 975 mm. De gemiddelde luchtvochtigheid is 70-74%. De wind speelt in Gelderland een kleinere rol dan in de kustprovincies.
Bodem
Langs de grote rivieren in het zuiden van Gelderland bestaat de bodem vooral uit rivierklei. Hier en daar in combinatie met veen, zoals in de Betuwe. Deze grond is bij uitstek geschikt voor fruitbomen. Ook langs de IJssel ligt een smalle strook met rivierklei. De bodem van de Achterhoek en de Veluwe bestaat uit zandgronden. Op het leemachtige dekzand staan veel grote boerenbedrijven. De Veluwe is een aaneengesloten natuurgebied, afgewisseld met kleine dorpen en buurtschappen. Beekjes stromen her en der van de hoge Veluwe naar de lager gelegen valleien er omheen.
Montferland
In het glooiende landschap in het zuidoosten van de provincie liggen enkele heuvels. De hoogte is 80 tot 90 meter boven NAP. Dit is het Montferland. Het ligt vlak aan de Duitse grens. Tussen Doetinchem, Didam en ’s-Heerenberg. Het Montferland is onderdeel van een stuwwal. Door erosie is die voor een deel verdwenen. De bodem van het Montferland bestaat uit zand en grind.
