Smaak van Bilderhof geeft Dordrecht weer kleur op de wangen als wijnstad

De wijn is terug in Dordrecht. Onder de vlag van Smaak van Bilderhof ontstaat aan de rand van de stad een ‘coöperatie’ van wijnboeren. Gezamenlijk bezitten ze nu 4,5 hectare aan wijngaarden. Het is de bedoeling dat het daar niet bij blijft. De veelbelovende ontwikkeling is een onbewuste knipoog naar het roemrijke verleden. Een combinatie van het stapelrecht en de wijnhandel maakte van Dordrecht ooit een welvarende stad. De nieuwe impuls voor het centrum van de wijn in Holland begon bij een kleine wijngaard tegenover van de Biesbosch.

Dordrecht ligt aan een verkeersplein van waterwegen. Dat zorgde in de vroege middeleeuwen voor een intensieve wijnhandel. In 1299 bepaalde de Graaf van Holland dat alle wijn vanuit het oosten in Dordrechts moest worden uitgeladen. Nadat het daar 8 dagen te koop werd aangeboden, mocht het pas verscheept worden naar Engeland of Vlaanderen. Dit zogenaamde stapelrecht maakte van Dordrecht een welvarende stad. De lokale ondernemers concentreerden zich op alles wat met wijnhandel te maken had.

Hoe dichter bij Dordt…

Het monopolie van Dordrecht maakte de andere steden van Holland gek van jaloezie. En ook de koopvaarders waren er niet blij mee. Zij moesten al hun wijn eerst naar Dordrecht brengen. Dat was zonde van het geld en de tijd. En ook nog eens slecht voor hun handelswaar. Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt! In de 16^e eeuw beperkte Karel V de voordeeltjes voor Dordrecht. Maar het bleef de stad met knowhow van de internationale wijnhandel. En de sporen daarvan zijn in het oude centrum nog steeds terug te vinden.

Experiment

Net buiten de bebouwde kom van de stad staat het huis van Wilco en Claudia Venhuizen. In hun achtertuin begon 19 jaar geleden een nieuw hoofdstuk in de gezamenlijke geschiedenis van Dordrecht en de wijn. “Het was een experiment,” bekent Wilco. “Ik had weleens een keer een alcoholisch drankje gemaakt van bramen, maar dat was alles. Meer ervaring had ik niet.” Hij verhuisde echter naar een bijzondere plek aan de rand van de Biesbosch. De locatie bleek geschikt voor de wijnbouw. De dijken rond de polder beschermen de wijnstokken tegen de koude oostenwind. “Ik heb op de helling naast ons dijkhuis 10 wijnstokken aangeplant. Pinot noir, riesling en rondo. Die eerste wijn was best te drinken.”

Chique château

De gemeente gaf toestemming om de achtertuin uit te breiden. En toen liep het uit de hand. De achtertuin veranderde in een wijngaard van 0,5 hectare. Om er te komen moet je door een smal poortje. Met sierlijke letters staat er boven de poort Wijngaard Bilderhof. Het hek piept en kraakt. In de verte doet het denken aan de entree van een chique château. “Ik wist nog weinig van druiven en het maken van wijn,” gaat Wilco verder. “Toen heb ik een cursus gevolgd in Zuidland. Daar heb ik het telen van druiven geleerd.”

Wijnkeuring

Wilco heeft geen agrarische achtergrond. “Vroeger kwam ik vaak op de boerderij. Het trok me wel. Ik vind het leuk om in de wijngaard bezig te zijn.” Na het maken van een aantal wijnen zocht hij naar een deskundig oordeel over de kwaliteit ervan. “Laat ik m’n wijnen eens insturen voor de Wijnkeuring van de Lage Landen, dacht ik. De flessen heb ik zelf naar Maastricht gebracht. Ik werd meteen beloond met een keurzegel. Dan zit je tegen een medaille aan. Toen wist ik dat het de moeite waard was om door te gaan.” Hij verdiepte zijn kennis. Vooral door zelfstudie en contact met andere wijnboeren. Met resultaat. Wilco werd als eerste wijnboer in Nederland bekroond met een gouden medaille voor zowel zijn witte als rode wijn.

Stukje grond

Gaandeweg werd de achtertuin te klein. Daarom nam Wilco extra druiven af bij een oude wijngaard in Zeeland. “De eigenaar wilde stoppen en zich concentreren op de teelt van appels en peren. Hij verzorgde het onderhoud van de wijngaard en wij plukten de druiven. Na verloop van tijd verkocht hij het perceel aan z’n buurman. Daar zat ik wel mee in m’n maag. Met alleen de wijnstokken in m’n achtertuin zou ik te weinig produceren om te leveren aan winkels in de regio. Toen heb ik bij de gemeente geïnformeerd of er nog ergens een stukje grond beschikbaar was. Dat leverde in eerste instantie niets op, totdat ik met een van de wethouders in gesprek raakte.”

Cadeautje

De wethouder had al eens kennisgemaakt met de wijn van Wilco. Dat gebeurde tijdens een bijeenkomst in de regio. “Hij was helemaal trots: ‘Dat is wijn uit Dordrecht!’ Een glas wijn uit je eigen stad is toch iets bijzonders. Dat was mijn geluk. Ik vroeg de wethouder: ‘Is er niet ergens een stukje grond dat ik kan pachten?’ Het duurde niet lang of de gemeente belde: ‘Hoeveel hectare wilt u dan hebben?’ Doe er maar eentje dan, zei ik.” Het was een cadeautje. Die ene hectare lag op 100 meter van het dijkhuis van Wilco en Claudia.

Heel Zuid-Holland

Wilco verkoopt zijn wijnen vooral via winkels in de regio. “Het is een streekproduct en dat bleek voor een aantal winkels erg interessant.” Hij produceert nu pakweg 10.000 flessen per jaar. Het kost weinig moeite om die kwijt te raken.  “Toen het volume van onze productie steeg, kwamen de winkeliers zelf informeren. Onze wijnen liggen nu in speciaalzaken en supermarkten in heel Zuid-Holland, ook in Rotterdam en Den Haag. Sinds kort zijn we opgenomen in het assortiment van  Design & Wine op het Damrak in Amsterdam. De verkoop loopt goed!” Dat is niet zo gek. Wilco verstaat zijn vak. Hij besloot in 2020 een mousserende wijn te maken: Dordtsche Bubbels. Een Sektkellerei in Duitsland voegde de bubbels toe. Daarmee behaalde hij een zilveren medaille op de Berliner Wine Trophy en de Wijnkeuring van de Lage Landen. “Dat bewijst dat het niveau van die twee keuringen dicht bij elkaar zit.”

Op weg

De passie van Wilco voor zijn vak werkt aanstekelijk. Soms zijn er afnemers van zijn wijn die zelf ook een wijngaard willen beginnen. “Ik heb diverse mensen op weg geholpen. Dan verzorg ik de complete aanleg, van de bestelling van de wijnstokken tot het inhuren van de loonwerker. Mijn klanten krijgen dan een soort bouwpakket met alle materialen die nodig zijn.” Eén van hen is Machiel van Driel, fiscalist van beroep en stadsgenoot. In 2017 kocht hij een boerderij met een forse lap grond met een agrarische bestemming. De boerderij staat aan de Zuidendijk, pakweg een kilometer van het dijkhuis van Wilco en Claudia.

Samenwerking

“Intussen was ik op zoek naar meer ruimte voor het maken en bottelen van de wijn,” vertelt Wilco. “Machiel zei: ‘Een wijngaard is leuk, maar dan moet er ook een wijnmakerij bij.’ Dat klonk mij als muziek in de oren. Dat was het begin van onze samenwerking. En Smaak van Bilderhof. De witte wijnen maken we nu een stukje verderop.” Machiel registreerde bij de Kamer van Koophandel de Dordtsche Wijnhandel BV. Het bedrijf richt zich op de teelt van druiven en de productie van wijn. Het is voor 100% in handen van de persoonlijke holding van Machiel. Onder de vlag Smaak van Bilderhof verkoopt deze onderneming alle wijnen.

Complete wijnbeleving

De ambities van Machiel gaan verder dan alleen de teelt van druiven en productie van wijn. Hij wil de kopers van de wijnen een complete wijnbeleving bieden. Daar leent de prachtige locatie aan de Zuidendijk zich prima voor. Het plan is om rondleidingen door de wijngaard aan te bieden, inclusief een bezoek aan de wijnmakerij. In het proeflokaal kunnen bezoekers de wijnen van Smaak van Bilderhof proeven. De plannen stonden al snel op papier, maar de praktijk bleek weerbarstig.

Bouwvergunning

De verbouwing van de boerderij had nogal wat voeten in de aarde. Er ging nogal wat tijd overheen voordat de neuzen van Machiel en de Gemeente Dordrecht dezelfde kant op stonden. Maar uiteindelijk kreeg hij in 2019 een bouwvergunning. Inmiddels staat er voor de nieuwe wijngaard aan de Zuidendijk een mooie woonboerderij. De oude schuur achter het voormalige woonhuis werd omgetoverd in een fraai onderkomen voor het gezin. Het oude woonhuis aan de voorzijde verandert straks in een winkel. En naast de woonboerderij staan het proeflokaal en de wijnmakerij.

Een ‘coöperatie’

Wilco kan het nog amper bevatten. De ontwikkeling van dat kleine begin in de achtertuin aan de Zuidendijk is in een stroomversnelling terechtgekomen. Hij wijst naar een dijk in de verte: “Daar liggen nog twee percelen met een omvang van 1 hectare. De eigenaren wilden er eigenlijk recreatiewoningen realiseren, maar dat is niet toegestaan. Het is een natuurgebied. Inmiddels staan er 3.500 wijnstokken. De opbrengst daarvan gaan wij ook verwerken.” Er ontstaat in de Hollandse polder een ‘coöperatie’ van wijnboeren. “Binnenkort gaan we bij elkaar zitten  om verdere afspraken te maken.”

BOB

De wijnproductie op het Eiland van Dordrecht neemt serieuze vormen aan. Zo serieus dat het interessant is om een BOB-keurmerk voor kwaliteitswijnen aan te vragen bij de Europese Unie. “Ja, ik heb er naar gekeken,” erkent Wilco. Ondanks het bijzondere terroir van het Eiland van Dordrecht schrikt de administratieve rompslomp hem af: “Het is een langdurig proces, maar misschien is het toch de moeite waard. Monsters tonen aan dat de bodem hier een heel hoge pH-waarde heeft. De grond is bijzonder kalkrijk. Dat is echt wel een onderscheidend kenmerk van onze bodem.” Hij staart voor zich uit: “Het is een optie.”

Jongste wijnboer

Machiel heeft de handen vol aan zijn bedrijf, maar geniet ervan om af en toe ook de handen uit de mouwen te steken in de wijngaard. Zoon Rens van 14 is helemaal in de ban van de druiven. Hij hielp bij de aanleg van de wijngaard en verzorgt de wijnstokken. “Ik neem hem een beetje bij de hand,” vertelt Wilco. “Hij is ontzettend leergierig.” Rens is misschien wel de jongste wijnboer van Nederland. Zijn betrokkenheid doet Wilco en Claudia wel iets: “Wij hebben zelf geen kinderen. Het is mooi om te zien dat het werk op deze manier straks toch doorgaat.”