Frühburgunder

De frühburgunder heeft oude papieren. Het is een mutatie van de pinot noir, die onze oosterburen aanduiden als spätburgunder. De naam verklapt een belangrijke eigenschap van de frühburgunder. Hij is namelijk 2 tot soms wel 4 weken vroeger rijp dan z’n moeder. Noem de familie pinot maar gerust de koninklijke familie van de druivenrassen. Hij komt pakweg 2000 jaar geleden al voor in de boeken. Die ene pinot heeft diverse gezichten. En we kennen ze allemaal: pinot blanc, pinot gris, pinot noir…

Synoniemen
De lange lijst met namen waaronder de frühburgunder bekend is, laat zien dat hij een lange geschiedenis heeft. Naast frühburgunder zijn de Franse pinot madeleine en pinot précoce de bekendste. De Fransozen plakken er soms nog een nadere aanduiding aan vast om duidelijk te maken om welke variant het gaat, zoals petit of noir. Het Duitse frühburgunder is echter het meest ingeburgerd, misschien wel omdat de Fransen deze lastige druif bijna helemaal uit hun wijngaarden hebben verbannen.

Herkomst
Het lijkt erop dat de roots van moeder pinot noir in Noordoost-Frankrijk liggen. Ze is waarschijnlijk verwant aan een wilde druif. De Romeinse schrijver Columella repte in de eerste eeuw na Christus over een druif, die hij lokaliseerde als ‘zijnde van de Bourgogne’. Dat zou zomaar de pinot noir kunnen zijn. Het was in elk geval geen geïmporteerde druif uit Italië, want het blad van de pinot noir lijkt in de verste verte niet op het blad van zuidelijke druivenrassen. Het is een beetje gissen naar de roots van de frühburgunder. Het lijkt het meest waarschijnlijk dat de druif ontstond in de Ahr, waar de spätburgunder gedurende de kleine ijstijd van de 15^e tot in de 19^e eeuw niet meer rijpte. Dan ligt een spontane mutatie naar een vroeger rijpende variant voor de hand. Aan het begin van de 19^e eeuw wordt de frühburgunder voor het eerst genoemd in Duitse literatuur.

De wijngaard

In de Ahr komt je de frühburgunder het meest tegen, maar hij staat ook in Franken, de Pfalz, Rheinhessen en Sachsen. Het is met ongeveer 300 hectare een ‘kleine’ druif. Het aantal producenten in Nederland kun je op één hand tellen, hoewel de smaakvolle druif aan populariteit wint. Omdat hij 2 weken eerder rijpt dan de pinot noir is het een interessante druif voor noordelijke wijngaarden. Dat is de reden dat ook wijnboeren in het noorden van de VS met de druif experimenteren. Maar vergis je niet, de frühburgunder is een uitdaging voor wijnboeren. Het is een ronduit lastige klant. Hij wordt niet voor niks de Arjen Robben onder de druiven genoemd.

Oogst
Hij groeit in volle struiken met kleine vruchten en heeft snel last van kwaaltjes. Daarom moeten de trossen in een luchtige loofwand hangen en niet te vol worden.  De schil van de frühburgunder is dun. Daarom is het een kunst om hem gezond te oogsten. In de fles is het een fenomenale wijn, maar voordat het zover is moeten schimmels, zoals grijze rotting, voorkomen en bestreden worden. In de 20^e eeuw liep de aanplant van de frühburgunder sterk terug. Omdat het Duitse Wijnsintituut in Geisenheim resistente klonen ontwikkelde, keerde het tij.

De kelder

De Nederlandse wijnboeren die zich wagen aan de teelt en vinificatie van de frühburgunder verstaan hun vak. Anders begin je niet aan zo’n lastige klant. Ze maken alleen monocépages van de druif. Het levert een zachte wijn op met volle en fruitige aroma’s van voornamelijk rood fruit. Hij is smaakvoller dan de pinot noir, volgens de liefhebbers. De lichte en frivole stijl betovert menige pinotgek. In het buitenland kom je ook blends met de pinot noir tegen. Dat geeft de wijn meer complexiteit.

Rijping
Je komt Frühburgunder tegen zonder én met houtrijping. Dat zorgt voor een verschil in smaak en wijn en spijscombinaties.

Het glas

Dat de frühburgunder zo’n lastige klant is, vertaalt zich meestal in de  prijs. De opbrengst is schaars en de wijn soms moeilijk te krijgen. Gekscherend wordt hij daarom wel vergeleken met de Harley-Davidson voor motorrijders. Als je dan toch een fles te pakken krijgt, heb je ook wat. De Frühburgunder is fluweelzacht en zit bomvol fruit.

Smaak
Zonder houtrijping domineert het rode fruit en proef je ook zwarte bessen in de Frühburgunder. De wijn is vrij licht van kleur en prima zelfstandig te drinken. Hij heeft een licht zuurtje. Met houtrijping kom je ook aroma’s van vanille en pruimen tegen. Dan is de wijn ook wat donkerder en krachtiger, een prima begeleider van een maaltijd met rood vlees. 

Serveertemperatuur
Serveer een Frühburgunder zonder houtopvoeding lekker koel op 12°C tot 15°C. Dan springen de fruitige aroma’s eruit. Een Frühburgunder met houtrijping kun je ook een graadje warmer schenken.

De combinatie

De Frühburgunder zonder houtrijping kun je prima zelfstandig drinken. Ondanks z’n lichtvoetigheid kan de wijn soms een stevige body hebben. Dat combineert niet goed met een lichte maaltijd. Zeker de variant met houtrijping komt goed uit de verf met wild of gevogelte, bijvoorbeeld eend of coq au vin.  

De keuring

Het aantal hectare met frühburgunder is in Nederland heel beperkt. Dat maakt de wijnen van deze druif een van de schaarste in Nederland. Wijndomein De Boe in Koudekerke heeft Franse connecties en onder de noemer pinot précoce in 2022 nieuwe aanplant gerealiseerd, maar het gaat natuurlijk om dezelfde druif. Het resultaat laat nog even op zich wachten. De andere wijnboeren die het wagen om met de frühburgunder te werken, maken prachtige wijnen.

Producenten
Mooie wijnen: Le Coq Frisé (Epen) en Wijngoed Thorn (Thorn).  Topwijnen: Domaine Salamander (Eys).