Natuurinclusieve wijnbouw? Daar wordt alles en iedereen beter van!

Natuurinclusieve wijnbouw, wat is dat en hoe werkt het? Het betekent dat je natuur en milieu en leefomgeving integreert in het productieproces. Dat heeft een positief effect op de biodiversiteit. Bij natuurinclusieve wijnbouw werk je samen met de natuur. Niet ertegen. Dat maakt het landschap weerbaarder en de opbrengst stabieler. Op de Reestlandhoeve zitten we midden in de transitie naar natuurinclusieve wijnbouw. Dit is het jaar van de waarheid. We voeren in 2025 grote veranderingen door. Natuur krijgt nog meer de ruimte.

Bas Huisman

In deze column neem ik je mee in de uitdagingen van natuurinclusief ondernemen. Daar is nog maar weinig van bekend. Het is pionieren. Anders gezegd: learning by doing. We monitoren de kleinste veranderingen met de grootste zorg. Zo krijgen we goed zicht op de effecten en kunnen we bijsturen als dat nodig is. Het begon allemaal in 2022. Dat is het jaar waarin we de schetsen van onze nieuwe wijngaard maakten. We zagen al snel dat er natte plekken in het nieuwe perceel zaten.

Met een drone brachten we de hele wijngaard in kaart. De natste plekken markeerden we. Er bleek veel winst te behalen in de waterhuishouding van de wijngaard. Dat resulteerde in het plan om in extreme omstandigheden water in eerste instantie de ruimte te geven om het later af te voeren. Dat is belangrijk, want de klimaatverandering zorgt voor lange natte periodes. En als een wijnstok ergens niet van houdt, zijn het natte voeten.

Achter de wijngaard legden we een sloot aan om het water af te voeren. De dronebeelden maakten duidelijk dat de capaciteit van de sloot in extreme periodes niet voldoende was. Daarom legden we een natuurvriendelijke oever aan, een langzaam aflopend talud richting de sloot. Die kan in natte periodes voor extra wateropslag zorgen en staat in droge periodes vol met allerlei planten en kruiden. Het voorjaar van 2024 was de ultieme test.

Werkten onze oplossingen? Droogde de bodem weer snel op na de vele regen? Dat was tot op zekere hoogte het geval. Delen van de wijngaard die meestal vol bleven staan met water, droogden snel op. De natuurvriendelijke oever was helemaal ondergelopen. Daardoor konden wij het water tijdelijk opvangen. Later kon het waterschap het afvoeren. We maakten nieuwe dronebeelden om in kaart te brengen waar het in de wijngaard toch nog nat bleef.

Deze week realiseren we daarvoor oplossingen. In de wijngaard leggen we twee wadi’s aan. In tijden van extreme neerslag komen deze waterbekkens tijdelijk vol met water te staan. Zodra er weer ruimte is in de watergangen voeren we dat af. Daarnaast werken we met een kruidenmengsel, dat de bodem met wortelgroei als het ware perforeert. Zo kan het water makkelijker wegzakken in de bodem. Maar dat is niet de enige functie van de kruiden in de wijngaard.

Kruiden binden de stikstof uit de lucht en voeren het af in de bodem. Daar dient het als voeding voor de wijnstok. De kruiden trekken schimmels aan, waarmee we op een natuurlijke manier plantziektes bestrijden. Zo transformeren we onze wijngaard steeds meer naar een natuurlijk ecosysteem. Het is zelfvoorzienend en blijft gezond. Zonder dat wij hoeven in te grijpen. Dat bedenken we natuurlijk niet allemaal zelf. Er is een groot onderzoek gaande aan de Universiteit in Wageningen (WUR).

De programmadirecteur van de natuurinclusieve transitie deelde daar deze conclusie: “Berekeningen laten zien dat als je mét de natuur werkt in plaats van ertegen, je minder kosten maakt en kunt rekenen op stabielere opbrengsten. Bovendien: hoe rijker de biodiversiteit, hoe groter de kans op medische ontdekkingen, economische ontwikkeling en aanpassing aan nieuwe uitdagingen zoals klimaatverandering.” Het bewijs zien wij in onze wijngaard.

Door natuur volop de ruimte te geven nemen de biodiversiteit en bodemgezondheid enorm toe. Dat helpt ons om de uitdagingen door de extremen van klimaatverandering beter aan te kunnen. Naast de wadi’s planten we dit jaar inheemse hagen en bomengroepen aan. In fases verwijderen we de klimophaag, want die is een gastvrij logeeradres voor onze grote vijand, de Suzukii-fruitvlieg. De natuur in en rondom de wijngaard vraagt om veranderingen.

De aanpassing van onze wijnbouwpraktijken vanwege de klimaatverandering heeft ook gevolgen voor het landschap. Dat knapt ervan op. Natuurinclusieve wijnbouw zorgt voor een goede balans tussen wijnproductie en de natuurlijke omgeving. En het zorgt voor stabielere opbrengsten, minder ziektes en een lagere schimmeldruk. Ondertussen blijven wij pionieren en monitoren. Learning bij doing. Alles en iedereen wordt er beter van. Het is de moeite waard!

Auteur

Bas Huisman

Bas Huisman is mede-eigenaar van De Reestlandhoeve, een wijngoed met zorghoeve in Overijssel. Hij studeerde Commerciële Economie aan de Hanze Hogeschool in Groningen.

Bas is opgegroeid op het familiebedrijf van zijn ouders, die in 2003 van melkvee overstapten op wijnbouw. Inmiddels is het hele gezin werkzaam binnen de Reestlandhoeve: John, Wilma, Bas en zus Lynn.
Naast het werk in het familiebedrijf zet Bas zich in voor het vermarkten van streekproducten. Hij is voorzitter van Proef Oost, een vereniging van streekproducenten in Overijssel. Doel van de vereniging is de ontvangst van gasten op de bedrijven en vergroting van de afzet bij (semi-)overheden en bedrijven.

Bas schrijft columns over de belevenissen en ontdekkingen van de nieuwe generatie wijnboeren.

Op de socials van de Reestlandhoeve vertelt Bas meer over de aanleg van de wadi’s en de werking ervan.

Onze columnisten zijn geen spreekbuis van dit online domein van de Nederlandse wijn en geven hun eigen mening. Zij delen persoonlijke verhalen over het maken, schenken en verkopen van wijn van eigen bodem.