Natte druivenoogst na droomseizoen kan de pret (nog) niet drukken

Na de droge en warme zomer is september een koude douche. Het is een kleine tegenvaller na het droomseizoen voor de wijnboeren. Regen in de periode van de oogst is prut. Het zorgt voor dunne schillen, waardoor de druiven sneller openbarsten. Daar zitten wijnboeren niet op te wachten, want dat veroorzaakt rotting. Toch kan de natte druivenoogst de pret niet drukken. De meeste wijnboeren halen gezond en ook veel fruit binnen. Het ziet ernaar uit dat wijnjaar 2022 als een goed jaar de boeken ingaat.

Ze zitten knetterhoog in de suikers”, riep een wijnboer over zijn druiven. En toen was het nog niet eens september. Maar met een hoog suikergehalte alleen zijn de druiven nog niet klaar voor de oogst. De zuurgraad moet nog wat verder afgebouwd worden. Daarvoor zijn een paar koele nachten nodig. En die kwamen er in september. De temperatuur daalde naar waarden rond de 10°C. Dat was het laatste zetje op weg naar de oogst.

Log en breed

Hier en daar noopte een dreigende natte druivenoogst wijnboeren om de plannen aan te passen. “Gezien de weersverwachting starten we komende zondag 11 september al met oogsten”, kondigde Wijngaard Raarberg in Meerssen op woensdag 7 september aan. Dat wil je natuurlijk niet. Het moment van de pluk luistert nauw. Dat wil je zelf bepalen. “In de laatste fase van de rijping van de auxerrois zakt het zuur snel weg. Wacht je te lang, dan krijg je een logge en brede wijn. Maar pluk je te vroeg, dan zijn de schillen niet rijp genoeg en wordt de wijn vegetaal”, aldus De Wijngaardsberg.

Geen rot

Meestal was aanpassing van het oogstmoment gelukkig niet nodig. Bijna overal in het land reppen wijnboeren over een prachtige opbrengst, zoals De Wijnmakers in Twente: “Het gaat super. Mooi en gezond fruit met prachtige waardes. En de vergisting komt goed op gang.” Daarbij doelen ze onder andere op de witte solaris en de blauwe rondo. “De druivenoogst verloopt tot nu toe vlekkeloos en voorspoedig. Geen rot en geen nare beestjes.” Niet zo heel ver daarvandaan hebben de vrijwilligers van De Reestlandhoeve in Balkbrug gisteren de regent al binnengehaald. “Een fantastische opbrengst!”

Volume

De lyrische teksten gaan vooral over de kwaliteit van de druiven. Maar een aantal wijnboeren laat zich ook enthousiast uit over het volume. Smaak van Bilderhof in Dordrecht rept zelfs over een topjaar. “Dit jaar plukken we veel druiven. Ver boven de verwachtingen. En ze zijn ook van zeer goede kwaliteit. Het is een topjaar.” De recruiters van Domein De Vrakelberg in het Limburgse Ubachsberg bereidden hun plukkers afgelopen zaterdag voor op overwerk. Vanwege de enorme hoeveelheid trossen die er hing: “We rekenen op een uitloop naar de zondag vanwege de omvang van de oogst.”

Huglin Index

Een wijnboer durft pas over een goede druivenoogst te praten als de hele buit binnen is. Dat is nog lang niet overal het geval. Regen kan dus nog roet in het eten gooien. In de zone onder de lijn van Bergen op Zoom naar Almelo bereikte de Huglin Index al waarden boven de 1800. Daarmee kan zelfs de pinot noir zo het krat in. Hier en daar is de druivenoogst al klaar. Maar het verschil met het hoge noorden is aanzienlijk. De regent heeft normaal gesproken waarden tussen 1500 en 1600 nodig, maar berichten uit Drenthe wijzen erop dat het nog niet zover is: “De regent smaakt zoet, maar een beetje stroef. De zuurgraad is nog vrij hoog. Daarom wachten we nog even met oogsten.”

Veel alcohol

De wijnboeren in Zeeland zijn ook dik tevreden. Op maandag 12 september begon de druivenoogst van Wijnhoeve De Kleine Schorre in Dreischor. “Dat is voor ons een record!” Als eerste ging de auxerrois voor de Zeeuwse bubbels naar binnen. “De suikergehalte liggen hoger dan normaal. Dat resulteert in meer alcohol. De wijnen zullen voller en vetter en ook lekkerder worden.” Maar de mooie kant van de medaille heeft ook een keerzijde. “Voor mousserende wijnen is dit een lastiger jaar”, vindt Johan. “De basiswijn van pinot blanc heeft nogal veel alcohol voor een 2^e gisting. Dat wordt dus een uitdaging.”

Rand van de afgrond

Daar hoor je ook de wijnboeren in de Champagne over. Ze hebben last van de klimaatverandering. Het lukt ze amper om hun bubbels fris en sprankelend te houden. En hun voor hun collega’s verder naar het zuiden, is wijnbouw inmiddels sowieso een uitdaging. Het is zó droog en warm in Zuid-Europa dat de perspectieven niet gunstig zijn. Klimaatverandering zorgt ervoor dat de regio’s waarin druiventeelt haalbaar is, opschuiven naar het noorden. “Ik hoop dat de opwarming van de aarde niet doorslaat. Als we straks ook in Noordwegen wijn kunnen maken, staat de wereld aan de rand van de afgrond.”

Fenolische rijpheid

Dat zegt Ronald Bomme van ’t Biezenhof in Zeeuws-Vlaanderen. Hij ziet dat Nederland door klimaatverandering steeds meer kansen heeft als wijnland. “Ik voorzie dat er in ons land veel meer wijngaarden bijkomen.” Hij is bijna klaar met de druivenoogst. 90% van de druiven heeft hij binnen. “Met een zomer als 2022 is de fenolische rijpheid van de druiven voor onze rode wijnen top.” Met name de schillen en de pitjes van de druif zijn rijk aan fenolen, die zorgen voor de aroma’s, de kleur en de tannines in rode wijnen. “Die fenolische rijpheid is dus belangrijk.”

Nieuwe wijngaarden

Een van die nieuwe wijngaarden is Wijndomein Sabbinge in Wolphaartsdijk. “Ik wilde eens wat nieuws proberen”, vertelt Boris Noordhoek. Hij plantte in 2018 ongeveer 1 hectare met cabernet cortis en souvignier gris aan. “De stokken zijn nog jong, maar ik vind de wijn al lekker.” En de inmiddels ervaren André Vink van Wijndomein En Passant gaat de oppervlakte van z’n domein verdubbelen. “Met nieuwe druivenrassen kunnen we in Zeeland mooie wijnen maken, vooral in zo’n droog en warm jaar als 2022.”

Apostelhoeve

In de oudste commerciële wijngaard van Nederland zijn ze ook dik tevreden. “Het fruit dat we hebben kunnen  oogsten en nog gaan oogsten is superrijp en mooi gezond”, vertelt Mathieu Hulst van de Apostelhoeve. Toch is de opbrengst in Maastricht lager dan in andere jaren. Dat heeft alles te maken met een forse hagelbui op 19 mei. “Toen we met dat enorme noodweer werden geconfronteerd, was ik pessimistisch gestemd. Ik zei tegen de jongens: ‘Laten we maar ophouden. We zetten alle mooie plannen voor dit jaar in de ijskast’.

Kwetsbare viognier

Maar toen we ’s middags gingen kijken, bleek het vruchtbeginsel in de meeste gevallen onaangetast.” Behalve bij de viognier. De Apostelhoeve staat voor de 1^e oogst van de viognier, een witte druif die in Zuid-Frankrijk voor legendarische wijnen zorgt. Met een boeket van zacht fruit en bloemen. Maar de viognier is een kwetsbare en lastige druif. “Het is en blijft een gok”, zei Mathieu bij de aanplant in 2020. “Maar wel een kleinere gok dan die mijn vader 50 jaar geleden nam door als allereerste Nederlandse wijnboer aan de slag te gaan.”

Enorme impact

De tere viognier was nog volop aan het uitlopen toen de hagel viel. Hij heeft er het meest onder geleden. Mathieu en zijn zoons verwachten 500 tot 1000 liter wijn van de stokken te kunnen halen. Dat is ongeveer de helft van wat zonder die hagelbui haalbaar was geweest. “Jammer, want je zou kunnen zeggen dat 2022 met zijn hoge temperaturen en grote aantal zonuren een echt viognier-jaar is. Maar we hebben in elk geval genoeg om mee te experimenteren.” Maar de mannen geven de moed niet op. “Met de viognier lopen we vooruit op de klimaatverandering die hier de komende jaren een enorme impact gaat krijgen.”

@Nederlandsewijngids.nl